ΓΙΟΡΤΗ ΜΝΗΜΗΣ ΣΤΗ ΚΑΛΙΑΚΟΥΔΑ - Γράφει ο Καθηγητής θαν. Γιαννακόπουλος

Γιορτάστηκε και φέτος η μνήμη των αγωνιστών της μάχης της Καλιακούδας, εκεί ψηλά στα Λακώματα, εκεί ψηλά στο ερημοκλήσι της Παναγίας της Καλιακούδας όπου και το μνημείο των Αγωνιστών. Μνημείο φτιαγμένο μόνο από πέτρες που τότε στα 1823 χρησίμευσαν για ταμπούρια των  αγωνιστών.

Δεν υπάρχουν  μέσα στο μνημείο κόκκαλα αγωνιστών, παρά μόνο επίγραμμα  στην πρόσοψη που γράφτηκε πρίν πολλά χρόνια από τον μακαρίτη Γιάννη Βράχα. Δεν αναφέρονται ονόματα αγωνιστών πεσόντων ή αρχηγών καπεταναίων ή ακόμη πόσοι έχουν σκοτωθεί έστω αριθμητικά. Φέτος ήμασταν λιγοστοί, αλλά διαλεχτοί.

Παρόντες ήταν ο Αντιπερφερειάρχης κ Τασιός, ο Δήμαρχος Καρπενησίου κ. Σουλιώτης, πρόεδροι  τοπικών συλλόγων κτλ. Ο καθένας που πήγε, με την παρουσία του ήταν κερί στη μνήμη του παππού του. Φέτος όπως και πέρυσι, δεν ανέβηκε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καρπενησίου πράγμα που γινόταν χρόνια και χρόνια από τον προκάτοχό του Νικόλαο. Ο Παπακώστας Λαμπαδάρης  λειτούργησε όπως γίνεται για πολλά χρόνια. Δεν υπήρχαν μεγάφωνα όπως και δεν υπήρχαν στην ώρα της μάχης. Αντίθετα, στις αρχές του μήνα έγιναν γιορτές για τιμή του ήρωα Μπότσαρη με πολλά στοιχεία Τουρκολαβανών. Τιμήθηκε ο Μάρκος και έπρεπε να τιμηθεί όμως δεξιά και αριστερά στο εκκλησάκι του Αγίου Μάρκου ,ούτε λέξη για τους Ευρυτάνες αγωνιστές τους πολλούς Γιολδασίους ,(12 αδέλφια και ξαδέλφια στον  αγώνα) τους Τζαβελαίους και  τους τόσους άλλους που πολέμησαν γενναία για να πάρουν οι Σουλιώτες έστω νεκρό και ανέπαφο τον Μάρκο και να μην αφήσουν τους Τούρκους να του πάρουν το κεφάλι και να το πάνε στο Σουλτάνο. Ούτε λέξη για τα «ρεέμια» ένας μάλιστα ήταν παπάς που είχε ως εγγύηση στον Χουρσίτ ο Γιαννάκης Γιολδάσης και σφάχτηκαν από τους Τούρκους αφού δεν ήθελε ο Μάρκος να ακούσει  την παράκληση του Γιολδάση για λίγες ημέρες αναβολή ώσπου να κάνει τρόπο και να τους ελευθερώσει. Ο Γιολδάσης, φοβούμενος γιά τήν τύχη τών ομήρων, έφερε σοβαρές αντιρρήσεις αλλά ο Μάρκος ήταν αμετάπειστος: "Ας πάν κι αυτοί κορμπάνι (θυσία) γιά τό Γένος!".

Ο Μάρκος ήταν ήρωας, αλλά «αγύριστο» κεφάλι. Ανέβηκε στο Κεφαλόβρυσο με σκοπό να πολεμήσει και να δοξασθεί. Και στο πολεμικό Συμβούλιο  που έγινε στον Άγιο Νικόλαο Κλαυσίου επέμεινε να γίνει άμεσα η νυχτομαχία. Τα πριν της μάχης έχουν ως εξης: Μετά από τίς κατευναστικές προσπάθειες τού Κωνσταντίνου Μεταξά ξεκίνησαν τά ένοπλα σώματα τών οπλαρχηγών γιά νά πιάσουν τίς ορεινές διαβάσεις καί νά περιμένουν τόν εχθρό. Ο Ίσκος καί ο Ράγκος μέ τούς Βαλτινούς πήγαν στό Μακρυνόρος, ο Μακρής στήν Λάσπη (χωριό βορείως τής Τριχωνίδας) καί ο Τσόγκας στήν Βόνιτσα. Τά σώματα αυτά θά έπρεπε νά διατηρούν τήν επικοινωνία μεταξύ τους καί σέ περίπτωση κινδύνου νά σπεύσουν νά αλληλοκαλυφθούν. Ο Μάρκος Μπότσαρης μέ τούς Σουλιώτες κινήθηκε πρός τό Καρπενήσι μαζί μέ τούς οπλαρχηγούς Γιολδάση, Πεσλή  και Σαδήμα. Η εμπροσθοφυλακή τού εχθρού υπό τόν Τσελαλεντίν μπέη είχε καταλάβει τα Πλατάνια, δίπλα στο Κεφαλόβρυσο, ενώ τό κύριο σώμα του Μουσταή πασά είχε στρατοπεδεύσει στο Κεφαλόβρυσο στά περίχωρα τού Καρπενησίου. Ο Αλβανός πασάς, κάλεσε τόν αρματολό Γιαννάκη Γιολδάση νά έρθει νά προσκυνήσει, αλλά ο Γιολδάσης γιά νά κερδίσει χρόνο μήνυσε στόν πασά ότι θά προσπαθούσε πρώτα νά πείσει καί τούς υπόλοιπους οπλαρχηγούς νά δηλώσουν υποταγή καί αργότερα νά έρθουν νά τόν προσκυνήσουν όλοι μαζί οι Αγραφιώτες αρματολοί. Τότε ο Μουσταής απαίτησε δύο συγγενείς τού Γιολδάση ως ρεέμια (ομήρους) γιά εγγύηση καί αφού δέν τολμούσε κανείς νά πάει προθυμοποιήθηκαν δύο απλοί Ρωμιοί νά πάρουν τή θέση τους. Ο ένας ήταν ένας πολεμιστής τού Γιολδάση καί ο άλλος ένας παπάς από τό χωριό Λάσπη (Άγιος Νικόλαος). Ο Μάρκος από τό Μικρό Χωριό έστειλε επιστολές στούς ντόπιους καπεταναίους πού βρίσκονταν στά Λακώματα  τής Καλιακούδας, αλλά καί σέ άλλους οπλαρχηγούς προτείνοντας νά επιτεθούν όλοι μαζί τή νύκτα κατά τού τουρκικού στρατοπέδου, ενώ γιά τόν ίδιο σκοπό έστειλε τόν Ζυγούρη Τζαβέλα, τούς Γιολδασαίους, τόν Φωτομάρα, τόν Ζέρβα, τό Σιαδήμα, τόν Πεσλή, τόν Ζαγκανά καί τούς Κοντογιανναίους νά πλαγιοκοπήσουν τόν εχθρό από τό χωριό Πλατάνια. Σε ότι αφορά τη μάχη της Καλιακούδας ο ομιλητής, καθηγητής  ΜΕ κ Αθ. Σταμάτης απόγονος και αυτός αγωνιστών της  μάχης αναφέρθηκε στα πριν της μάχης, στις διχόνειες των Ελλήνων, στους καλλύτερα ντυμένους και ταϊσμένους Σουλιώτες, (με μισθούς από το Μαυροκορδάτο) και στους φτωχά ντυμένους και νηστικούς Ευρυτάνες γονείς μας. Μάχη δύο ημερών ,αλλά τη δεύτερη, άγνωστο πως οι ορεσίβιοι Αρβανίτες ήρθαν στις πλάτες των. ΟΙ ¨Ελληνες ,περικυκλωμένοι συμφωνούν με την απόφαση του Ζυγούρη, για έξοδο. Πράγμα που έγινε. Αλλά πως αποφασίστηκε η έξοδος; Αποφάσισαν μόνο οι Σουλιώτες και οι άλλοι ακολούθησαν και έμειναν πολεμώντες στα Πινακάκια ,Ταμπούρια ,Τούφα κτλ. Αναφέρει ο Κίτσος Τζαβέλας σε εγγραφό του στη Διοίκηση, λιγοστούς σκοτωμένους Σουλιώτες και οι υπόλοιποι ήταν ντόπιοι από τα γύρω χωριά. Ανάμεσα στους σκοτωμένους ήταν και ο Ζυγούρης Τζαβέλας. Σημειώνεται ότι ανέλαβε την άμυνα, αν και γέρος και ξένος προς τον τόπο, στο όρος Καλιακούδα, νότια του Καρπενησίου. Ο Κώστας Μπότσαρης ,αδελφός του Μάρκου, απέδωσε τη νίκη των Τούρκων σε ολιγωρία ή προδοσία των Γιολδάση και Σιαδήμα για να καλύψει τη δική του ανεπάρκεια. Όμως, τόσο ο Σιαδήμας αθωώθηκε  από ειδικό δικαστήριο που σύστησε ο Μαυροκορδάτος (άσπονδος εχθρός του) και αργότερα σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά στην Έξοδο, ο δε Γιολδάσης το 1824 πολέμησε με τον Καραισκάκη και για δεύτερη φορά λευτέρωσε το Καρπενήσι. Και αργότερα πήρε μέρος σε άλλες μάχες κατά των Τούρκων και πήγε εθελοντικά ρεέμι του Χουρσίτ στα Γιάννενα με άλλους καπεταναίους για να σώσει τους κατοίκους του τόπου μας. Είναι άδικο να κατηγορούνται αυτοί  οι ήρωες. Και σήμερα οι Ευρυτάνες,  ενώ τιμούν τον Μπελογιάννη δεν έχουν στο όνομα του ούτε δρόμο ούτε μονοπάτι, παρόλα που χρημάτισε Βουλευτής και Γερουσιαστής. Συμπερασματικά, είναι λάθος να αναφέρεται η  τότε ψευδής διάδοση που σκόπιμα τότε διαδόθηκε,  ακόμη και σήμερα για αγωνιστές  που η Ιστορία τους δικαίωσε.