ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΑΝ ΣΕ ΕΝΑ ΟΡΕΙΝΟ ΧΩΡΙΟ …. Γράφει ο Θαν Γιαννακόπουλος ΑΠΘ

Κύρια τροφή κατά τους μήνες του χειμώνα  ήταν η μπομπότα (ψωμί από καλαμποκάλευρο),τα όσπρια (φασόλια, φακές) καμιά ελιά από το Αγρίνιο ,Μεσολόγγι και κανένα αυγό από τις κότες που δεν έλειπαν από κανένα σπίτι. Αυτή την αλυσίδα διατροφής , άλλαζε η συνήθεια εκτροφής χοιρινών  που τα σφάζανε τα Χριστούγεννα και προχωρώντας προς την Άνοιξη , το γάλα  της γίδας. Κάποιες οικογένειες  και στο τέλος της Άνοιξης τα έφερναν δύσκολα και έβγαιναν στη γειτονιά  για δανεικό καλαμποκάλευρο, που θα το επέστρεφαν  με τη νέα συγκομιδή του καλοκαιριού. Πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ υπήρχε συμπόνια και αλληλεγγύη μεταξύ των κατοίκων. δεν έμεινε καμιά οικογένεια αβοήθητη στην τύχη της. Για παράδειγμα τα Χριστούγεννα  σχηματίζεται μια παρέα και που περνούσε από σπίτι σε σπίτι και έσφαζε τα γουρούνια. Ο νοικοκύρης γνώριζε ποιος δεν είχε και  ετοίμαζε πιάτο για τον γείτονα η των συγχωριανό που δεν είχε. Στο πιάτο υπήρχαν κομμάτια χοιρινού κρέατος. Η καλύτερη εποχή για το χωριό ήταν το καλοκαίρι  με τη χαρούμενη ατμόσφαιρα που έδιναν οι νέοι του χωριού που ήταν εργαζόμενοι στα αστικά κέντα  ή σπουδαστές σε σχολαρχεία,  γυμνάσια και πανεπιστήμια. Οι νέοι αυτοί ήταν πολλοί. Δεν πρέπει να μη σημειώσω τις γιορτές που οργάνωνε ο δάσκαλος με το έρημο σήμερα σχολείο. Γιορτή την 25^η Μαρτίου που ο κάθε μαθητής μπροστά σε όλους τους χωριανούς απήγγειλε το ποίημα του. Ποίημα πάντα που εξυμνούσε τους αγώνες των αγωνιστών του 21.Μια άλλη σημαντική γιορτή ήταν η σχολική που γινόταν στις εξετάσεις του Ιουνίου. Τώρα παρόντες ήταν οι παραχειμάζοντες κτηνοτρόφοι ή άλλοι που πέρασαν όλο το χειμώνα στον κάμπο του Αγρινίου –Μεσολογγίου κτλ. Σημειώνεται ότι τα παιδιά που πήγαιναν στο Δημοτικό Σχολείο περίπου του Αγίου Φιλίππου έπαιρναν  αποφοιτήριο από το σχολείο του χωριού, για το σχολείο που  οι γονείς κατέβαιναν να περάσουν τον χειμώνα. Γύριζαν, με άλλο αποφοιτήριο  από το Δημοτικό Σχολείο  του τόπου παραχείμασης  περίπου αρχές Μαΐου και ακολουθούσαν τα μαθήματα  του σχολείου του χωριού που αρχικά είχαν γραφτεί. Από αυτό το σχολείο έπαιρναν τώρα το ενδεικτικό τους. Επομένως, στο χωριό δεν υπήρχαν μόνο μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι, αλλά και μαθητές. Σήμερα το δημοτικό μας σχολείο «κλαίει» τη μοίρα του. Μέσα από τη μικρή αίθουσα διαπαιδαγωγήθηκαν καθηγητές Πανεπιστημίου, καθηγητές ,δάσκαλοι, επιχειρηματίες, λογοτέχνες κτλ.

Από τα αγνάντια του χωριού, ραχούλες ,ξέφωτα  έβλεπες τα πάντα καλλιεργημένα  ως κάτω στο ρέμα και πάνω ως τα λαχίδια, ζαγορά, τούφα κτλ. Οι πλαγιές ήταν γεμάτες γιδοπρόβατα και άκουγες γαυγίσματα ,κουδουνίσματα  και κάπου –κάπου  μελωδικές φλογέρες. Σημειώνω ότι τα  χωράφια στα λαχίδια ,τουφα, ιτιά, ζαγορά κτλ ήταν «ανυδροχώραφα». Ονομαστοί  Βλάχοι ήταν ο Λάμπρος Γιαννακόπουλος, ο Αριστείδης Καραμπέτσας  (και οι δύο του ήταν από το ίδιο σόι  του Γιαννακάκη) με περίπου 800-1000 πρόβατα. Αυτοί νοίκιαζαν στην αρχή  και πριν τον εμφύλιο την  παθούλα  Κρικέλλου, ενώ μετά το 1950 τη Καλιακούδα  του Μεγάλου χωριού. Μικρότεροι  ήταν ο Μητράκης Καραμπέτσας που έμεινε στα κείθε χσωράφια (Καλιακούδα Ψιανών), ο Ασημάκης που μαζί με το Καραμπέτσα πήγε για αρκετά χρόνια στη Χειλιδόνα μικρού Χωριού  και αργότερα, όταν ο Ασημάκης λιγόστεψε τα πρόβατα ήρθε στα λαχίδια, ο Μαντζής που έμεινε στα λαχίδια. Από τους γιδάρηδες  πολλά γίδια είχε ο Κώστας Γιαννακόπουλος, ο Σταμάτης, ο  Κατής,  κτλ.

Μερικές φορές κλείνοντας τα μάτια ,βλέπω με  τη φαντασία  μου τις συγκινητικές εκδηλώσεις συμπόνιας και αλληλεγγύης  μεταξύ των συγχωριανών. Βλέπω  του κτηνοτρόφους να κουβαλάν τις τσαντήλες και τις γυναίκες, τα πιάτα με τις πίτες  στην Αγία Βαρβάρα που μετά την απόλυση  της εκκλησίας στο πεζούλι της εκκλησίας κάθονταν όλοι οι  χωριανοί  παίρνανε τυρί και κομμάτια πίτα. Ήταν η γιορτή  των κτηνοτρόφων. Ήταν η γιορτή που μακάριζαν τις γενεές που πέρασαν και εύχονταν καλό καλοκαίρι.

Ακόμα μετά τον εμφύλιο  και στην ανοικοδόμηση των καμένων σπιτιών  έτρεχαν και κουβαλούσαν με τα ζώα ή τους ώμους οικοδομικά υλικά από το ποτάμι, το δάσος και το ασβεστοκάμινο, στη «μπουρα ταλώνι».  Όταν τελείωνε η σκεπή ,όλοι καμάρωναν και έτρεχαν να προσφέρουν δώρα στους μαστόρους, συνήθως μαντήλια, ενώ ο αρχιμάστορας  χτυπώντας δυνατά το σφυρί  πάνω σε ξύλα  διαλαλούσε την προσφορά ,φωνάζοντας εκείνο το αξέχαστο «καλωσόρισε το δώρο της κυρά… ή του μπάρμπα.. να γεράσει κι πολλά άλλα εγκώμια». Η αλληλοβοήθεια  εκδηλωνόταν και τις καλλιέργειες των χωραφιών ,το αλώνισμα ,το μάζεμα και το ξεφλούδισμα των καλαμποκιών, τον τρύγο, κτλ.

Τα Ψιανά είναι το μοναδικό χωριό της περιοχής με ευρήματα αρχαιολογικά που οδηγούν στον μυθικό Εύρυτο και είναι λυπηρό που δεν φρόντισε να αξιοποιήσει κάτι που να θυμίζει την ιστορία του.