Παραλειπόμενα από την μάχη στο Κεφαλόβρυσο, την 8-9η Αυγούστου 1823 - Γράφει ο Θαν. Γιαννακόπουλος

Την 8^ην Αυγούστου  1823, ο Βασ. Γούδας γραμματέας του Μάρκου Μπότσαρη, πήγε στο Μεσολόγγι  και έφερε επιστολή του Μάρκου  προς τον Μεταξά, στην οποία έγραφε να στείλει την οικογενειάν του στη αλλοδαπή για καλύτερη ασφάλεια  και τον ενημέρωνε για το πολεμικό του σχέδιο που είχε καταστρώσει για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους σε περιοχή μακρά από το Μεσολόγγι.

 Παράλληλα  επιφόρτισε τον Γούδαν να μην κοινοποιήσει την επιστολή και μάθουν οι Τούρκοι το σχέδιο. Ο Γούδας,  πληροφόρησε ότι ο Τσελελεντήμπεης  εστρτοπέδευσε στο Καρπενήσι. Ο Μπότσαρης συνεννοήθηκε μετά  άλλων οπλαρχηγών Σουλιωτών  ότι επρόκειτο να «πέση» τη νύκτα στο εχθρικό στρατόπεδο. Ακόμη ο Γούδας πληροφόρησε τον Μεταξάν ότι τους οπλαρχηγούς της Δυτικής Ελλάδας τους τοποθέτησε ο Μάρκος   επί  μιας ράχεως ολίγον απέχουσαν  του στρατοπέδου του καθώς και του τουρκικού. Με ρητή παραγγελίαν να μη κινηθώσι κατά του εχθρού , αν δεν ήθελον ακούση πυροβολισμόν. Το μέτρο αυτό έλαβε ο Μάρκος  φοβουμενος  μη κινούμενοι νύκτα και άπειροι όντες του νυκτερινού πολέμου φονεύσουν Σουλιώτες και όχι Τούρκους. Το Τουρκικό στρατόπεδο αποτελείτο από Σκοδριανούς,Μερεδίτες,Τσάμηδες.και Αλβανους.  Περί τους εννεακοσίους Σουλιώτας και Στερεολαδίτας ετέθηκαν σε κίνηση  για την νυκτερινή επίθεσιν σύμφωνα  με το σχέδιο του Μάρκου..Εις παρακείμενην ράχιν από την ποταμιά στον Κώνισκο και τα Πνακάκια, ήσαν τοποθετημένοι  υπέρ τους δισχιλίους Ελληνες  υπό τους αρχηγούς Γιολδασίους, Πεσλής, Σαδήμαν, Ζαγκανάν και άλλους. Οι Σουλιώτες  εκκίνησαν ( την 8^η προς 9^η Αυγούστου) ευτάκτως  δύο ώρας  προ του φωτός της ημέρας ,έγινε δε μέγα λάθος  κατά τούτο  διότι  ώφειλαν  να κινηθώσι τουλάχιστον  τέσσαρες ώρες. Ο Μάρκος διεύθυνε  την προσβολήν  και συνεφώνησεν μετά του Τζαβέλα  να εφορμήση  μετά πεντακοσίων  κατά του αριστερό κέρατος του εχθρικού στρατοπέδου όπου κατά πληροφορίας του (συγγενή του Μάρκου) Νούτσου ,ήταν συσωρευμένοι οι εχθροί,  ο δε Τζαβέλας με τους λοιπούς τετρακοσίους  κατά τη μεριά  του δεξιού,θέση πλατανια προς Κώνισκο.. Έχων σαλπιγκτή ο Μάρκος  εις το σώμα του συνεννοήθη  μετά του Τζαβέλα  να τον ειδοποιεί  δια της σάλπιγγας δια παν κίνημα. Και ούτως αβλαβώς εισήλθεν το σώμα του Μάρκου ,  εις το  Στρατόπεδον μιαν και ημίσειαν ώραν  προ του φωτός της ημέρας.  Τούς Τούρκους  εύρον κοιμωμένους, Εξ αμφοτέρων  των μερών Μάρκου και του Τζαβέλα ήρχισε και διήρκησε  η σφαγή υπέρ την ημίσειαν ώρα  δια του ξίφους.Μετά ταύτα ήρχισεν ο πυροβολισμός από την παρακείμενη ράχη ευρισκομένους  Ελληνας. Εν τοσούτω, πληγώνεται ο Μάρκος εις τη πλευράν και βαρειά ο σαλπιγκτή ς του. Αλλά, η σφαγή και οι αλαλαγμοί των Τούρκων και των Ελλήνων εξακολούθουν. Ο Τσελελεντήμπεης εκπλήσσεται για αυτήν την προσβολή. Συνάζει στους Σκοδριάνους σε ευρισκομένης εκεί πλησίον μάνδρα, εισέρχεται  εντός αυτής και αρχίζει  τακτικό πυροβολισμό  αγνοών αν εκτύπα εντός της μάνδρας Ελληνες ή Τούρκους. Σκεπτόμενος, ο Μάρκος ότι το σχέδιον του θα αποτύχει  αν δεν εκδιώξει τους Τούρκους από τη μάνδρα  ειδοποιεί τον αδελφόν του Κώστα με τον Νούτσον  και συνάζει περί τους 200 στρατιώτες και ορμά κατά την μάνδρα. Διατάζη τους στρατιώτας να πυροβολούν ίνα εκ του αντιπυροβολισμού  τωνΤούρκων εκτιμήσει τον αριθμό των Τούρκων και τότε να πιδήξουν μέσα. Εις των αντιπυροβολισμόν σφαίρα κτυπά τον Μάρκον εις τον μέτωπον  προς τον δεξιόν οφθαλμόν και πίπτει νεκρός. Οι περί τον Μάρκον ήρπασαν αυτόν  και οπισθοχώρησαν, ενώ ο Τζαβέλας  εξηκολούθει να μάχεται. Κατόπιν ειδοποιήθη ο Τζαβέλας, μαθαίνει τον θάνατον του Μάρκου καθώς  και την αιτίαν που δεν ειδοποιήθηκε.

Στη μάχη έπεσαν περίπου 60 ‘Έλληνες, πληγώθηκαν 40  άτομα  και  από τους Τούρκους φονεύθηκαν 1500.Οι Έλληνες λαφυραγώγησαν  1600 τουφέκια,1800 πιστόλας, τριακόσια μικρά και μεγάλα ξίφη,  ζώγρησαν  1600 ίππους και ημιόνους και έφεραν στο Μεσολόγγι 4 σημαίας πρασίνου χρώματος.  Μετά τον θάνατον του Μάρκου ο Ζυγούρης Τζαβέλας και ο Κίτσος  Τζαβέλας επεθύμουν να αναλάβουν την διεύθυνση του στρατοπέδου. Ο Κώστας Μπότσαρης όμως  και οι Δαγκλήδες  δεν ήθελον  να την παραχωρήσουν .Έτσι χωρίσθηκαν οι Μποτσαραίοι, ενώ οι Τζαβελαίοι έμειναν και ενώθηκαν με τους οπλαρχηγούς της Δυτικής Ελλάδος που στρατοπέδευσαν σε νέα  θέση στη Καλιακούδα για  να απειλούν τον τουρκικό στρατό.         

Σημείωση. Εύκολα   διαπιστώνεται η δυσπιστία μεταξύ των Σουλιωτών και των Ντόπιων,αλλά και μεταξύ των Μποτσαραίων και των Τζαβελαίων. Η παραπάνω περιγραφή είναι σύμφωνος    με όσα ο Μεταξάς στα απομνημονευματα του καταγράφει Απομνημονεύματα του Κ.Μεταξά (Αγωνιστών του 21,εκλογή,Γ.Τσουκαλά).-. Αλλοι , όμως, ιστορικοί καταγράφουν και το πολεμικό συμβούλιο που έγινε στον Αγιο Νικόλαο του χωρίου Κλαψί μεταξύ του Μάρκου Μπότσαρη, του Τζαβέλα και του Γιαννάκη Γιολδάση και άλλων.