ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Η ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ (η ΤΕΛΕΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ 1821) - Γράφει ο Θανάσης Γιαννακόπουλος

Η τελευταία μάχη της Επανάστασης έγινε στις 12 Σεπτεμβρίου  του 1829, στην Πέτρα, Βοιωτίας. Εκεί οχυρώθηκε ο Δημήτριος Υψηλάντης (αδελφός του τότε Κυβερνήτη) με λίγο περισσότερους από 2000 στρατιώτες και περίμενε τι εχθρικές δυνάμεις. Εν τω μεταξύ η Πύλη  στα πλαίσια του νέου ρωσοτουρκικού πολέμου, είχε ανακαλέσει το μεγαλύτερο μέρος του στρατεύματος  της για να αντιπαραχθεί  στους Ρώσους.

Προκειμένου να περάσει  το εχθρικό  στράτευμα  (τούρκοι) προσπάθησε να διασπάσει τη γραμμή των Ελλήνων, χωρίς όμως επιτυχία, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί μετά την πιο σκληρή μάχη να συνθηκολογήσει. ¨Έτσι άνοιξε το πέρασμα ,αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν κατόπιν συμφωνίας και κάποιες ακόμη τουρκικές φρουρές .Είναι αξιοσημείωτο ότι προ της μάχης υπήρξαν διαφωνίες  και κατά το Κασομούλη,  το βράδυ οι στρατιώτες παρουσιασθέντες όλοι με έν λίθον εις τα χείρας ρίπτοντες αυτόν  κάτω, έμπροσθεν της σκηνής του στρατάρχου φώναζαν :Ανάθεμα όποιος καθίσει το βράδυ εις θήβας. Ευτυχώς οι Τούρκοι που κατείχαν θέσεις γύρω από τη θήβα, δεν καταδίωξαν τους Έλληνες που αποχώρησαν γιατί δεν αντιλήφθηκαν την πλήρη διάλυση του στρατοπέδου του Υψηλάντη. 

Ο Κασομούλης αναφέρει ότι στις 28 Αυγούστου που βρίσκεται μεταξύ Θήβας και Λαβαδείας  ήταν ένα στενό πέρασμα ,που οχυρώθηκε από τον Υψηλάντη  με την βοήθεια του πεντακοσιάρχου Κούστια Μάκου. Εκεί ήταν 700 έλληνες υπό τον Δυοβουνιώτη, Κριεζώτη, ψαραδήμα κλπ. Οι Έλληνες επεκράτησαν  και άφησαν 100 νεκρούς, από τους Έλληνες μόνο 12. 

Ο αρχηγός των Τούρκων Αλαν Βέης κατάλαβε ότι δεν είχε νόημα να συνεχισθεί η μάχη και έτσι συνθηκολόγησε. Και πέρασε  ο στρατός γρήγορα για τη Λάρισα. Οι στρατιωτικοί και οι διπλωματικοί χειρισμοί  εκείνο το διήμερο του 1829  στη Βοιωτία κατέδειξα ν ικανότητες που μάλλον δεν είχαν μέχρι τότε αναγνωρισθεί.  Τελείωσε έτσι, με το καλύτερο τρόπο ο αγώνας που άρχισε πριν 8,5 χρόνια ο αδελφός του Αλέξανδρος, στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.