7ήμερο θερινό σχολείο: «Ευρυτανία. Φύση, Περιβάλλον και Ζωή»

Της Μαριάννας Αποστόλου, MSc, Καθηγήτριας Γαλλικών

Έτσι εμείς οι θνητοί ανυποψίαστοι χωρίς να λογαριάσουμε την αλλαγή που θα συνέβαινε μόλις περάσουμε το κατώφλι αυτού του μαγικού τόπου,  αποφασίσαμε να συμμετέχουμε στο 7ήμερο «Θερινό Σχολείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 2016».

Συμμετείχαμε λοιπόν στο από  Δευτέρα 4 Ιουλίου 2016 μέχρι Κυριακή 10 Ιουλίου 2016, για να μάθουμε σχετικά με την «Ευρυτανία: Φύση, Περιβάλλον και Ζωή».

Εκεί είχαμε την ευκαιρία:

•    να γνωρίσουμε τη Φύση της Ευρυτανίας, μέσα από τη προσέγγιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

•    να ευαισθητοποιηθούμε σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, οικολογικής ισορροπίας και βιώσιμης ανάπτυξης

•    να γνωρίσουμε διάφορες μεθόδους διδασκαλίας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και να συμμετέχουμε σε πάρα πολλά βιωματικά εργαστήρια

•    να αναπτύξουμε ομαδικότητα, προσωπική αυτοεκτίμηση, καλλιέργεια του συντονιστικού ρόλου και να αντλήσουμε ευχαρίστηση μέσα από τις Υπαίθριες - Ομαδικές Δραστηριότητες στη Φύση.

Στο μαγικό δάσος όπου τριγυρνούν, ακόμα και σήμερα, ξωτικά και νεράιδες λευκοντυμένες, οι «Νηρηίδες» της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, με εξαίσια όμορφα, μακριά ξανθά μαλλιά, και που τα χτενίζουν με χρυσό χτένι, μάτια αμυγδαλωτά και φρύδια σαν τοξωτά γεφύρια, μας κάλεσαν σε νεραϊδότοπους και μας οδήγησαν στα μυστικά μονοπάτια για να μάθουμε τη χλωρίδα και την πανίδα της Ευρυτανίας.

Λένε πως όποιος ξεδιψάσει στις πηγές της Ευρυτανικής γης,  όπου κατοικούν νύμφες, νεράιδες και ξωτικά δεν θα τον αγγίξει ποτέ ξανά η λύπη. Λένε επίσης ότι όποιος μάθει το μυστικό από τις καλές νεράιδες, γίνεται πάλι παιδί και ότι όποιος κλέψει τα ξόρκια από τις νεράιδες γίνεται αιώνια σοφός.

Σοφοί μπορεί να μην τα καταφέραμε να γίνουμε όμως για επτά μέρες νοιώσαμε σαν παιδιά χάρη στην φροντίδα που μας παρείχαν οι οικοδεσπότες που οργάνωσαν ένα 7ήμερο θερινό σχολείο με τον καλύτερο τρόπο χωρίς να έχει κάποιος το παραμικρό παράπονο.

Το απόγευμα της Δευτέρας στις 4 Ιούλη μετά από ένα σχετικά κουραστικό ταξίδι φτάσαμε στο ΚΠΕ Καρπενησίου και εκεί έγινε το καλωσόρισμα, χαιρετισμοί και η παρουσίαση του Θερινού σχολείου.

Ακολούθησε τακτοποίηση στα δωμάτια και ένα υπέροχο δείπνο από την καταπληκτική ομάδα του μαγειρείου του ΚΠΕ, μια ομάδα που συνεχώς προσέφερε ακούραστα με το χαμόγελο στα χείλη, νοστιμότατα γεύματα σε όλους τους συμμετέχοντες.

Την επόμενη ξεκινήσαμε για Γοργιανάδες και περπατήσαμε σε ένα υπέροχο δασικό μονοπάτι, κάτω από τον ίσκιο των πανύψηλων δέντρων δίπλα στο ρυάκι που είχε γάργαρα, πεντακάθαρα νερά. Καθίσαμε να ξαποστάσουμε στον ίσκιο τους όπου τα μεσημέρια και τις νύχτες εμφανίζονται οι νεράιδες και τα ξωτικά και καλούν τους θνητούς να  συμμετέχουν σε γιορτές και σε χορούς.

Κι όμως δεν άργησαν να φανούν και να μας μαγέψουν,  κι εμείς χάσαμε την αίσθηση του χρόνου και ακούγοντας τα όμορφα τραγούδια τους εκεί μέσα στο πυκνό δάσος, όπου υπάρχουν αμέτρητες πηγές μας συνεπήρε η μαγεία. Δεν έφτανε αυτό αλλά στο εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής: "Γράφοντας μες στη φύση" γράψαμε στίχους (Χαϊκού και Βακάνας) και σταματημό δεν είχαμε. Μετά το εργαστήριο ακολούθησε μια μικρή πορεία για να ακούσουμε την πέτρα που μιλάει.

Τι να γράψει κάποιος για τα βουνά της Ευρυτανίας, όπου αναπαύεται η «Ωραία κοιμωμένη των Αγράφων» - η σμιλεμένη κορυφογραμμή από τους αέρηδες και τα στοιχειά των Αγράφων, τα οποία αποτελούν ένα ορεινό σύμπλεγμα με απότομες κλίσεις και απόκρημνες πλαγιές.

Πανύψηλα έλατα και αιωνόβια πλατάνια μας κέρδισαν με την ομορφιά τους και εμείς τα αναπαραστήσαμε ταυτίζοντας ο καθένας την «προσωπικότητά» του με ένα δέντρο. Συναντήσαμε πολλά είδη χλωρίδας: κέδρα, δρυς, οξιές, καστανιές, λεύκες, ιτιές, καρυδιές, φράξους, σφενδάμια πουρνάρια, γαύρους, αγριοκουμαριές, κουμαριές, ρείκια, λαδανιές αλλά και  ασφάκες στην περιοχή της Λίμνης των Κρεμαστών κ.ά.).

Αρωματικά φυτά και βότανα, όπως τσάι του βουνού, ρίγανη, βαλσαμόχορτο, λεβάντα κ.ά., τα οποία μας μέθυσαν με το άρωμά τους.

Ακούσαμε ότι στα Καρπενησιώτικα βουνά ζούνε φιδαετοί, πετρίτες, σφηκιάρηδες, γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα και μπούφοι.

Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται από είδη όπως  βραχοτσοπανάκοι, σταυρομύτες, κιτρινοκαλιακούδες, αετομάχοι, γυδοβυζάχτρες, βουνοτσίχλονα, γαλαζοκότσυφες, ελατοπαπαδίτσες, γαλαζοπαπαδίτσες, αιγίθαλοι, πυρροβασιλίσκοι, χιονόσπινοι, χιονόστρουθοι, σπάνιοι μαύροι δρυοκολάπτες, πράσινοι δρυοκολάπτες, μεσαίοι δρυοκολάπτες, λευκονώτοι δρυοκολάπτες, τσίχλες, γερακότσιχλες, φάσσες, κ.ά. Κάποια είχαμε την τύχη να τα συναντήσουμε και για τα υπόλοιπα απλά μας έγινε ενημέρωση από τα μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας.

Την επομένη επισκεφτήκαμε το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στους Κορυσχάδες. Το χωριό αυτό συνδέθηκε με την ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, εκεί συνήλθε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου το Εθνικό Συμβούλιο αποτελούμενο από  αντιπροσώπους των περισσότερων περιοχών της Ελλάδας.

Τη διενέργεια των εκλογών αποφάσισε και ανήγγειλε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης ΠΕΕΑ,  κυβέρνηση των βουνών, που είχε σχηματιστεί με πρωτοβουλία του ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944. Το Εθνικό Συμβούλιο (και η ΠΕΕΑ) μετά και την προδοτική συμφωνία του Λιβάνου παύει στις 5 Νοέμβρη του 1944.

Τα γράμματα που έγραψαν οι μελλοθάνατοι στους δικούς τους μας έκαναν όλους να δακρύσουμε και να μην μπορούμε να συνεχίσουμε την ανάγνωση. Το όνειρο μιας Ελεύθερης Λεύτερης Λαοκρατούμενης Ελλάδας παύει να υφίσταται. Αλλά δεν θα πάψει ποτέ να υπάρχει στις καρδιές, όσων ονειρεύτηκαν και εξακολουθούν να ονειρεύονται μια νέα κοινωνία, δίκαια, αλληλέγγυη, συνεργατική, αδελφωμένη.

Και σιγά - σιγά γίναμε παιδιά και συμμετείχαμε σε παιχνίδια και γνώσεις προσανατολισμού - ανάγνωσης / κατασκευής χάρτη και επιτραπέζιων παιχνιδιών με περιβαλλοντικό περιεχόμενο. Αποκτήσαμε δεξιότητες επιβίωσης και παίξαμε πολλά υπαίθρια παραδοσιακά παιχνίδια στη φύση, Κότσια, βώλους, ρόδες κ.ά.. Τοξοβολία και ποδηλασία υπέροχες δραστηριότητες αναψυχής μας βοήθησαν να γνωρίσουμε το υπέροχο μέρος,  όπου βρίσκεται το προπονητικό κέντρο.

Επισκεφτήκαμε τα πετρόχτιστα χωριά, Μεγάλο χωριό και Μικρό χωριό και το Λαογραφικό Μουσείο του παλαιού Μικρού Χωριού. Κάτω από τον τεράστιο πλάτανο απολαύσαμε το καφεδάκι μας δίπλα στη μεγάλη πηγή με το παγωμένο νερό που μας χάρισε απλόχερα τη δροσιά της.

Επισκεφτήκαμε και μια λιμνούλα η οποία σχηματίστηκε το 1963 από την κατολίσθηση που συνέβη στο Μικρό χωριό στις 13 Ιανουαρίου του ίδιου έτους. Η τοποθεσία είναι πραγματικά μαγευτική και η ηρεμία που επικρατεί εκεί μας χαλάρωσε τόσο πολύ, ώστε κείνη την ώρα του μεσημεριού μόλις κλείσαμε τα μάτια μας ήρθαν οι νεράιδες έστησαν χορό γύρω από τη Λιμνούλα και μας ξύπνησαν.

Το Μικρό χωριό είναι ένα μέρος μεγάλης ιστορικής σημασίας, στις 18 Δεκεμβρίου 1942 έγινε μάχη μεταξύ των ανταρτών του Άρη Βελουχιώτη και 2000 Ιταλών. Οι κατακτητές σε αντίποινα, έκαψαν ζωντανούς και εκτέλεσαν 13 άτομα. Η μάχη αυτή θεωρείται πανευρωπαϊκά, ως η πρώτη μάχη αντίστασης απέναντι στο φασιστικό καθεστώς. Άλλος ένας σταθμός στην ιστορία του χωριού είναι η μεγάλη καταστροφή που γνώρισε το πρωί της Κυριακής στις 13 Ιανουαρίου 1963.

Μετά από βροχοπτώσεις που διήρκησαν πολλές μέρες, μία κατολίσθηση κατέστρεψε ολοσχερώς τα ⅔ του χωριού και χάθηκαν άνθρωποι. Τον Απρίλιο του 1963 ξεκίνησε έρανος για την ανοικοδόμηση του Νέου Μικρού Χωριού, που ολοκληρώθηκε το 1968. (http://www.taxidologio.gr/karpenisi-todo-mikro-xorio.html).

Το Νέο Μικρό Χωριό, απέχει 2 χιλιόμετρα από το Παλαιό Μικρό Χωριό και αποτελεί ένα μέρος με ιδιαίτερα αυξημένη τουριστική κίνηση, ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Τελειώσαμε με τα δάση; Αδύνατο να τα γνωρίσουμε όλα μα θα ξαναπάμε, μας το υποσχέθηκε η Παιδαγωγική ομάδα, διότι δεν έφτασαν οι μέρες για περισσότερα δασικά μονοπάτια.

Και να ήρθε η στιγμή που όλοι περιμέναμε να επισκεφτούμε τη λίμνη Κρεμαστών για να κάνουμε κανό και να μάθουμε για το υδάτινο στοιχείο και την ιστορία της περιοχής. Η τεχνητή λίμνη Κρεμαστών (http://www.diakopes.gr/trip-ideas/article/?aid=209521) σχηματίστηκε μετά την κατασκευή του φράγματος (1965) κοντά στη συμβολή των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη και Ταυρωπού (Μέγδοβα).

Το φράγμα έχει ύψος 160 μ., μήκος 457 μ. και πλάτος στη βάση 670 μ. Ο υδροηλεκτρικός σταθμός Κρεμαστών, από τα σπουδαιότερα τεχνικά έργα της χώρας, εξασφαλίζει σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας.

Η δημιουργία της τεχνητής λίμνης είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της βιοποικιλότητας και τη βελτίωση των κλιματολογικών συνθηκών της περιοχής. Επηρέασε άμεσα την ζωή των τότε κατοίκων της περιοχής καθώς αρκετά χωριά βρέθηκαν κάτω από τα νερά της λίμνης και τους ανάγκασαν να αφήσουν τα σπίτια και τις περιουσίες τους.

Κάτω  από τα νερά της Λίμνης δυστυχώς  βρέθηκαν και πολλά ιστορικά γεφύρια και εκκλησίες ανάμεσα τους το ξακουστό γεφύρι του Μανώλη αλλά και ο βυζαντινός ναός της Επισκοπής, ο οποίος ήταν κτίσμα του 8ου αιώνα και ήταν αφιερωμένος στην Παναγία.

Η απαράμιλλη ομορφιά της λίμνης με τα γαλαζοπράσινα νερά, τα φιόρδ που δημιουργούνται αλλά και τα πολυάριθμα μικρά νησάκια που στέκουν διάσπαρτα μας μάγεψαν. Με τις οδηγίες του δασκάλου πήραμε τα κανό και μπορέσαμε να εξερευνήσουμε την περιοχή μέσα από το κανό, να προσεγγίσουμε τις όμορφες γωνιές της Λίμνης και να απολαύσουμε το απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο.

Η λίμνη Κρεμαστών συγκεντρώνει τα νερά τεσσάρων ποταμών, του Αχελώου, του Ταυρωπού, του Αγραφιώτη και του Τρικεριώτη. Είναι χωμένη στην αγκαλιά του ορεινού όγκου των Αγράφων, είναι εύκολα προσβάσιμη από το Καρπενήσι και το Αγρίνιο. Τις όχθες της ενώνουν δύο μεγάλες γέφυρες, της Επισκοπής και της Τατάρνας.

Η επόμενη μέρα ήταν αφιερωμένη στο φαράγγι «Πάντα βρέχει», μία από τις πιο εντυπωσιακές και όμορφες περιοχές του νομού Ευρυτανίας. Μια πορεία 80 περίπου μέτρων στο ξεχωριστό φαράγγι με τα παγωμένα του Κρικελιώτη ποταμού, όπου βρίσκουν διέξοδο από πηγές στις κορυφές του φαραγγιού και δημιουργούν  όμορφους καταρράκτες μας αποζημίωσε από την άγρια ομορφιά των διαφορετικών τοπίων που συναντήσαμε.

Η στάθμη του νερού δύσκολα ξεπερνά το ύψος της μέσης ενός ενήλικα κατά το καλοκαίρι και αυτό συμβαίνει σε μερικά σημεία μόνο, κάτι που κάνει τη διάσχιση σχετικά εύκολη ακόμη και για παιδιά. Έτσι λοιπόν θαυμάσαμε μικρούς καταρράκτες και πηγές, που χύνονται στον ποταμό και υπέροχο θέαμα της βροχής με τα μικρά ουράνια τόξα στο  σημείο «Πάντα Βρέχει».

Οι τολμηροί έκαναν μπάνιο στα παγωμένα νερά και οι λάτρεις της φωτογραφίας κατέγραψαν όμορφες στιγμές και εκπληκτικά τοπία. Μετά το φαράγγι «Πάντα βρέχει», συνεχίσαμε την υπέροχη διαδρομή, που οδηγεί στον Προυσό, πλάι στον ποταμό Καρπενησιώτη ανάμεσα στα βουνά Χελιδόνα και Καλιακούδα.

Ένα προσκύνημα στην Παναγία για τα τόσα ωραία που μας αξίωσε να ζήσουμε και να νοιώσουμε. Στον Προυσό βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που έφτασε μόνη της εδώ από την Προύσα της Μικράς Ασίας. Χιλιάδες πιστοί συρρέουν όλο το χρόνο με τα πούλμαν για τη θαυματουργή εικόνα. Στη διαδρομή, στο σημείο με τα αφιερώματα, πέρασε και άφησε  τα «πατήματά» της στο βράχο, τα οποία φαίνονται μέχρι σήμερα.

Μετά το προσκύνημα στο καφενεδάκι του χωριού ήπιαμε το καφεδάκι μας και από το μπαλκόνι αυτό η θέα ήταν υπέροχη.

Πόσο γρήγορα κυλάνε οι όμορφες μέρες, ούτε που καταλάβαμε ότι έφτασε η τελευταία βραδιά. Ξεκινήσαμε με θεωρητική εισαγωγή για τον « Έναστρο Ουρανό» και στη συνέχεια μετακινηθήκαμε στον Προφήτη Ηλία Μυρίκης για παρατήρηση νυχτερινού ουρανού: Ουρανογραφία και χρήση τηλεσκοπίου. Ο ζωδιακός κύκλος στην συγκεκριμένη περιοχή χωρίς τα δυνατά φώτα του ηλεκτρισμού ήταν ορατός πολύ καθαρά, το ίδιο και το φεγγάρι.

Ο Μανώλης, υπεύθυνος του ΚΠΕ Καρπενησίου, ο νους του Θερινού Σχολείου, μας πληροφόρησε πολύ καλά με τις γνώσεις του για τον έναστρο ουρανό, ο δε Παναγιώτης, μέλος της Παιδαγωγικής ομάδας, η ψυχή του Θερινού Σχολείου,  επιμελήθηκε το υπαίθριο γεύμα έφερε νόστιμες ρόκες από τον κήπο του και γευστικό κρασί.

Το υπαίθριο δείπνο βαθμολογήθηκε με άριστα για την ποιότητά του, τη γεύση αλλά και την ποικιλία και την ποσότητα. Η Μαρία και η Κυριακή, τα άλλα δυο μέλη της παιδαγωγικής ομάδας μας περιποιήθηκαν δεόντως ως άριστες οικοδέσποινες, ακούραστες, χαμογελαστές και πρόσχαρες.

Την Κυριακή βάραιναν τα πόδια μας, δεν θέλαμε να φύγουμε και να αφήσουμε πίσω μας τους ξεχωριστούς ανθρώπους με τους οποίους μοιραστήκαμε όμορφες στιγμές, γνωρίζοντας τα μυστικά της φιλοξενίας ως λάτρεις του «Ξενίου Διός». Παρόλα αυτά ξεκινήσαμε για το Κεφαλόβρυσο όπου αποτίσαμε φόρο τιμής στους νεκρούς μαχητές και στον αρχηγό τους τον Μάρκο Μπότσαρη.

Από τον Μανώλη, υπεύθυνο του ΚΠΕ Καρπενησίου μάθαμε ότι τα μεσάνυχτα 8 προς 9 Αυγούστου του 1823, πέντε ώρες μετά το βασίλεμα του ήλιου, ο Μάρκος Μπότσαρης με 350 μπαρουτοκαπνισμένους Σουλιώτες, εκ των οποίων οι 20 Ευρυτάνες, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, εισέβαλλαν στο στρατόπεδο του Κεφαλόβρυσου από την ποταμιά. Οι Σουλιώτες, για αποφυγή σύγχυσης, φόρεσαν μαντίλια στο κεφάλι, ανασκούμπωσαν τα μανίκια τους, και χρησιμοποίησαν το σύνθημα «ποιός είσαι συ;» και ως παρασύνθημα το «σίδερο».

Έτσι εισέβαλαν στο κέντρο του στρατοπέδου, χωρίς να τους πάρουν είδηση. Στην μάχη αυτή ο Μάρκος Μπότσαρης διάβηκε το κατώφλι της αιωνιότητας, έπεσε νεκρός. Η μάχη στο Κεφαλόβρυσο ήταν επιτυχής, αλλά  δεν μπόρεσαν να την χαρούν οι Έλληνες διότι έχασαν τον αρχηγό τους.

Στο Κεφαλόβρυσο ακολουθήσαμε το περιβαλλοντικό μονοπάτι δίπλα στο ποτάμι, φωτογραφήσαμε ιδιαίτερα είδη χλωρίδας και μέσα στο τεράστιο πλατανόδασος φτιάξαμε ένα μεγάλο κύκλο για να κάνουμε την αξιολόγηση του Θερινού Σχολείου που από τα γέλια μας, τα πειράγματα, τις στιγμές, τις εικόνες και τα συναισθήματα φάνηκε ότι ήταν μια άκρως επιτυχημένη διοργάνωση θερινού σχολείου που ελπίζουμε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση.

Δώσαμε και πήραμε πολλά που δεν μετριούνται και δεν περιγράφονται. Δώσαμε υπόσχεση να παρευρεθούμε στο επόμενο «Θερινό σχολείο και να γνωρίσουμε και τα άλλα χωριά όπως: Κλαυσί, Βουτύρο, Νόστιμο, Γαύρο που εντυπωσιάζουν με τα περίεργα ονόματά τους. Μετά την αξιολόγηση ακολούθησε ένα νόστιμο γεύμα «κόκορας με μακαρόνια» και χορτάτοι από γνώσεις, εδέσματα, συναισθήματα πήραμε το δρόμο της επιστροφής με βαριά καρδιά.

Η μεταμόρφωση έγινε δεν είμαστε πια ίδιοι, είμαστε διαφορετικοί, γιατί όπως λέει το Ινδιάνικο γνωμικό: «Η γνώση ενυπάρχει σε όλα τα πράγματα. Ο κόσμος είναι μια βιβλιοθήκη και τα βιβλία του είναι οι πέτρες, τα φύλλα, το γρασίδι, τα ρυάκια, τα πουλιά και τα ζώα που μοιράζονται εξίσου με εμάς τις καταιγίδες και τις ευλογίες της γης. Μάθαμε να κάνουμε ό,τι μαθαίνει ένας μαθητής της φύσης και αυτό σημαίνει να αισθανθούμε την ομορφιά της».

Τι άλλο να ζητήσει κάποιος παρά μόνο άξιους συνοδοιπόρους, νερά ορμητικά, φαράγγια, λίμνες, καταρράκτες, πηγές, συγκλονιστικές διαδρομές, ωραία εδέσματα, μοναδικά μονοπάτια που όσο ζούμε θα τα ανακαλούμε από τη μνήμη μας.

Σύμφωνα με την  UNESCO η Ευρυτανία είναι από τις πέντε πρώτες περιοχές του κόσμου σε καθαρότητα περιβάλλοντος και αποτελεί τη «βάση» για τις μετρήσεις των ερευνητικών κέντρων, εφόσον θεωρείται ότι η μόλυνσή της είναι μηδενική.

Συνοδοιπόροι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Κυριακή, Μαρία,  Παναγιώτη και Μανώλη σας ευχαριστώ από καρδιάς για το αξέχαστο 7ήμερο Θερινό Σχολείο 2016, στο οποίο είχα την τύχη να συμμετέχω …

Καλό καλοκαίρι!!! Και του χρόνου!!!

Μια φορά κι έναν καιρό τέσσερεις ακούραστοι εκπαιδευτικοί που στελεχώνουν  το ΚΠΕ Καρπενησίου,  αποφάσισαν να καλέσουν από όλη την Ελλάδα συναδέλφους που αγαπάνε τη φύση και νοιάζονται γι αυτή, σε ένα τόπο μαγικό, την Ευρυτανία.

Πηγή: trikalanews.gr