ΑΝΑΤ. ΦΡΑΓΚΙΣΤΑ - ΤΟ ΓΕΦΥΡΑΚΙ ΣΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΩΝ ΠΛΑΤΑΝΩΝ (Του Ηλία Προβόπουλου)

Το άφθονο νερό ήταν αυτό που έκανε εκείνους τους θεμελίωσαν σε άγνωστο χρόνο την  Ανατολική Φραγκίστα, ένα κεφαλοχώρι στην καρδιά της Ευρυτανίας, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα. Λίγο πιο κάτω δηλαδή από τα κεφαλόβρυσο της Σωτήρας όπου δυνατό πετάγεται μέσα από τη γη και δεν δροσίζει μόνο τα μεγάλα πλατάνια γύρω του αλλά αρδεύει και τα περισσότερα χωράφια του χωριού στα οποία φθάνει με μεγάλα αυλάκια.  

 Το ανάγλυφο όμως της περιοχής δεν επέτρεπε την ευκολία της προώθησης του νερού και γι’ αυτό σε πολλά σημεία οι χωριανοί υποχρεώθηκαν το περνούσαν στην αρχή με ξύλινα κανάλια και υποχρεώθηκαν να φτιάξουν ακόμη και γεφύρια για να μπορούν να στηρίξουν τα αυλάκια. Έτσι ένα από αυτά τα γεφύρια που κατασκευάστηκαν, περί το 1890 θυμούνται οι παλιότεροι στην Ανατολική Φραγκίστα ήταν στη θέση 

Παλιόμυλος, στην είσοδο του φαραγγιού που έχει το ίδιο όνομα και κατά τους χειμερινούς μήνες πολλές φορές πλημμυρίζει από τα νερά που έρχονται από την κορυφή Καμαράκι που είναι από πάνω από το χωριό. Ένα άλλο ανάλογο γεφύρι που έχει στην πλάτη του αυλάκι είναι το λεγόμενο Καμαρούλα, στο Μέγα Ρέμα, στα δυτικά του χωριού. Στην περίπτωση, το αυλάκι το οποίο έχει γίνει τσιμεντένιο από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 συνεχίζει να μεταφέρει νερό το οποίο χρησιμοποιείται σε ελάχιστα χωράφια μέσα στο χωριό.

 Τα γεφύρια αυτά τύχαιναν της ετήσιας συντήρησης μαζί με τα αυλάκια και αυτή γίνονταν με τη λεγόμενη προσωπική εργασία, ήτοι την υποχρέωση που είχαν οι κάτοικοι να προσέχουν αυτά τα απαραίτητα για την συνέχεια του κόσμου τους πράγματα. Η υποχρέωση αυτή σταμάτησε όταν έπαψαν οι καλλιέργειες λόγω της αποψίλωσης του χωριού από κατοίκους και την αδυναμία όσων απέμειναν εκεί να τις επαναλάβουν και η τύχη αυτών των έργων αφέθηκε στην εύνοια που θα έδειχνε γι’ αυτά ο χρόνος και ο καιρός.

 Έτσι έπαψε και το ενδιαφέρον για το γεφύρι στον Παλιόμυλο, στο σώμα του οποίου κατάφεραν και φύτρωσαν διάφορα αγριόχορτα τα οποία σαφώς και το επηρεάζουν με τις ρίζες τους αλλά εκείνο που θα αποδειχθεί καταλυτικό γι’ αυτό είναι τα πλατάνια. Είναι πολύ εύκολο να τρυπώσουν ανάμεσα στις πέτρες της δομής του οι αόρατοι σχεδόν σπόροι των πλατάνων και εύκολο επίσης αυτά να φυτρώσουν και πολύ σύντομα να απλώσουν ρίζες για να μπορέσουν να σηκώσουν τον μεγάλο κορμό που συνήθως έχουν αυτά.

Δεν σταματούν πουθενά αυτές οι ρίζες. Χώνονται παντού, ελίσσονται ανάμεσα στις πέτρες, τις αγκαλιάζουν καθώς μεγαλώνουν και επιχειρούν τρόπον τινά να τις μετακινήσουν για να μην τις εμποδίζουν. Μια πραγματική μάχη δίνουν συνέχεια οι ρίζες ενός πλατάνου με τις πέτρες κάτω από το δέντρο με στόχο πάντα να στηρίξουν όσο γίνεται καλύτερα το δέντρο.

Έτσι έκαναν και οι ρίζες των πλατάνων που μεγαλώνουν ελεύθερα στο σώμα του γεφυριού στον  Παλιόμυλο αφού δεν βρέθηκε κανείς να τις ξεριζώσει όσο ήταν ακόμη μικρά αυτά τα δέντρα και τώρα μάλλον είναι αργά καθώς αυτές χώθηκαν βαθιά μέσα στο γεφύρι και το έχουν σχεδόν διαλύσει. Στην κατάσταση που έχει περιέλθει δεν είναι πλέον απίθανο σε μια κατεβασιά που μπορεί να φέρει το φαράγγι να το πάρουν μπροστά τα νερά και να το διαλύσουν. Είναι και η μοίρα των γεφυριών αυτή, όσο καλοχτισμένα κι αν είναι να τα πάρουν μια μέρα τα νερά και να τα σβήσουν, να τα κάνουν ένα σωρό από πέτρες.