ΧΤΙΣΤΑΔΕΣ -ΜΑΡΑΓΚΟΙ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΚΡΙΚΕΛΟΠΟΤΑΜΟΥ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΑ ΠΑΛΙΑ - Γράφει ο Θανάσης Γιαννακόπουλος

Τα παλιά τα χρόνια, τον καιρό της Τουρκοκρατίας ,και  προπολεμικά πριν το 1940 και μετά τον εμφύλιο 1944-49 στα χωριά του Κρικελοποτάμου αναπτύχτηκαν αυτοδίδακτοι χτιστάδες και μαραγκοί. Αμέσως πριν τον πόλεμο του άρχισαν να φτιάχνουν σπίτια, αυτά ήταν  ανώγεια με τζάκι στο κέντρο του» μαγειριού» και τα ζώα στο κατώι ή πολλές φορές στο μισό σπίτι.

Κατάσταση δύσκολη. Λιθόκτιστα σπίτια. Μετά τη κατοχή και την καταστροφή των κεφαλοχωριών από τους Γερμανούς και Ιταλούς άρχισαν να κτίζονται (με κερέτσι) καλύτερα σπίτια.

Ο εμφύλιο ή ανταρτοπόλεμος όμως πρόλαβε κάθε προσπάθεια ανάπτυξης της περιοχής που κυρίως γινόταν με προσωπική εργασία των κατοίκων..Μετά την εσωτερική μετανάστευση ( εκπατρισμό) και τον επαναπατρισμό το 1950,Ξανάρχισε νέα προσπάθεια. Καμένα σπίτια στα Σέλιτσα (τότε Κάϊκε και το καπετανέικο-Γιολδασέικο), Ψιανά. Ρωσκά.  Σέλος, Μαρίνο κτλπ. Τα σπίτια αυτά άρχισαν να χτίζονται από ντόπιους  κατοίκους-χτιστάδες.

Άλλος πολύ, άλλος λίγο βοηθούσε στην ανοικοδόμηση του κάθε σπιτιού. Η εργασία γινόταν  γρήγορα για να φύγουν οι οικογένειες από τις σκηνές .Οι κτιστάδες ήταν  ντόπιοι και πιο ονομαστοί, καλοί τεχνίτες, με στέρεο χτίσιμο ήταν οι παρέες από το Σέλο. Η μια ήταν η παρέα της Πάδης με  τους Μπουραίους και αρχηγό τον Θανασούλα Μπούρα. Η πέτρα στα χέρια του με το καλέμι, γινόταν αρχαίο κόσμημα. Άλλη παρέα ήτα από το Καλιφώνι (Τσιπιτέικα με αρχηγό το Βαγγέλη και τον Λάμπρο Τσιπετό.

Δούλευαν από την αυγή μέχρι το σούρωπο και το βράδυ η νοικοκυρά ετοίμαζε το βραδυνό.Ηταν μερακλήδες και προστάτευαν τις οικογένειες για τις οποίες δούλευαν. Μάλιστα και στο βραδυνό τραπέζι, κουρασμένοι, το τσουκάλι, το ποτήρι με το κρασί τους συνόδευε μελόφωνα τραγούδια. Γιαυτό ο μαχαλάς Ψιανών  Τσιπιτέικα ονομαζόταν  καληφώνη λόγω της καλής –μελωδικής φωνής των τραγουδιών των μαστόρων. Μετά από τους Χτιστάδες σειρά είχαν οι μαραγκοί. Ονομαστός μαραγκός ήταν ο Αλέξης Γιαννακόπουλος (μπάρπα Αλέξης) με βοηθό τον Βαγγέλη Φώλο.

Έργα τους σώζονται και νολογούν μνήμες  όπως  το ταβάνι στην Αγία Βαρβάρα Ψιανών ( πρώτη μητρόπολη των Ψιανών, στην οποία χειροτονήθηκε παπάς από τον  δεσπότη Αμβρόσιο  και ο παπά Φαρμάκης από τη Δομνίστα) και στη Παναγία (που κηρύχτηκε ιστορικό μνημείο σημερινή μητρόπολη του χωριού). Μάλιστα στην Παναγία κατά την κατασκευή του ταβάνι,  η μοίρα-τύχη τόφερε να σηκώσει ο Μπάρπα Αλέξης τον ανιψιό  του Σπύρο Παπακώστα που μαζί με άλλα παιδιά, χτύπησε αστραπή  γιατί έβρεχε στο έλατο που παίζανε και να τον μεταφέρει στην Παπαδιά, Αικατερίνη που ήταν θειά του (αδελφή του πατέρα του θανάση) που παντρεμένη με το Παπακώστα Κοντοντοθανάση.  

Κοντά στους μαραγκούς ήταν και οι γεφυροποιοί όπως ο Κώστας Γιαννακόπουλος που έκανε τη γέφυρα Ψιανών στο Κρικελοπόταμο για τα Σέλιτσα. Και εδώ βοηθούσαν οι μαραγκοί και άλλοι κάτοικοι ,όταν τελείωναν οι γέφυρες έφτιαχναν τους νερόμυλους του χωριού. Ονομαστός μυλωνάς ήραν ο Βαγγέλης Φώλος με του Παπαδή το μύλο, ο Μύλος του Τσέλιου στη Γέφυρα Ψιανών Σέλιστας ,ο μύλος του Τσούνη κοντά στη   λογγά του Γιολδάση Γιάννη (Μαρίνα) στο Μαρίνο,κτλ .  Ποιο ονομαστός , σκαρφαλωμένος στο βράχο του Πανταβρέχει ο μύλος του Βαστάκη (μύλος του Λύκου). (Δολιανίτης, πατέρας του εθνομάρτυρα παπα Δημήτρη   που τον έκαψαν μαζί  με άλλους πατριώτες, οι Ιταλοί ζωντανό, στο Μικρό Χωριό), και τέλος ο Μύλος του Φαρμάκη κοντά στη Γέφυρα Δομνίστας Κρικέλου. Ονομαστός μυλωνάς εκτός από τον Βαγγέλη Φώλο ήταν ο Γεώργιος Κατσαρός που δούλευε στον μύλο κοντά στο ρέμα που κατέβαινε από το παληοχώρι.