ΕΝΔΙΦΕΡΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΤΑΤΙΑ - Γράφει ο Αθ. Γιαννακόπουλος

Στα σκοτεινά χρόνια  της Τουρκοκρατίας  που «όλα τα  έσκιαζε  η φοβέρα»  κατά τον ιστορικό Παπαρηγόπουλο, μόνο  δύο στοιχεία  η θρησκεία και η γλώσσα  διατηρήθηκαν άμικτα προς άλληλα όπως το ύδωρ και το έλαιον

2.    Η κλεφτουριά  γέννησε και άνδρωσε τους πρώτους πυρήνες πολεμιστές  του επαναστατικού  στρατού στον αγώνα της λευτεριάς του 1821. Ανέθεσαν οι τούρκοι  τη φύλαξη ολόκληρων περιοχών  στα χρόνια του Αλή Πασά  σε έλληνες κλέφτες τους οποίους ονομάσανε αρματολούς. Πολλές φορές το ίδιο πρόσωπο ήταν κλέφτης και αρματολός. Ο κάθε αρματολός απολάμβανε μισθό και προνόμια εξουσίας.  Οργανωμένο στρατό  ένοπλη ομάδα από ομόδοξους που συνεργάζονταν με τους προεστούς  τους, προύχουντες  και τους τούρκους. Από τον κλεφταρματολισμό  ξεφύτρωσαν τα πρώτα  ένοπλα ελληνικά σώματα.

 

3.    Τα μοναστήρια  ήταν τα ορεινά καταφύγια  του κατατρεγμένου λαού, ορμητήρια  κλεφτών και απόρθητες  φωλιές  χριστιανισμού  και εθνικού φρονήματος. Σε αυτά μυήθηκαν οι οπλαρχηγοί στη φιλική εταιρεία και εκεί  μαζί με τους κληρικούς σήκωσαν τα λάβαρα της επανάστασης.

 

4.    Η Φιλική Εταιρεία, όρκισε  μυστικά οπλαρχηγούς  καπεταναίους προεσιούς και ασυμβίβαστους αγωνιστές  στην ιδέα της Εθνικής επανάστασης   με το όραμα τη συγκρότηση  ανεξάρτητου εθνικού κράτους.

 

5.    Στα μέσα του 17^ου αιώνα Έλληνες της περιοχής  των Αγράφων (συμολιά 32 οικογένειες), λόγω των δύσκολων συνθηκών της ζωής  στις ορεινές περιοχές  μετακινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν στη περιοχή της  Προύσας όπου και δημιούργησαν τον οικισμό  Ντεμιρδέσι.

 

6.    Στα χρόνια που ακολούθησαν η περιοχή ανατήχθηκε, κτίστηκαν μεγάλες εκκλησίες και μοναστήρια, ανατήχθηκε η τέχνη της αγιογραφίας από ντόπιους αγιογράφους και προσέλκυσαν ανθρώπους του πνεύματος όπως ο Ευγένιος Γιαννούλης, ο Αιτωλός που ίδρυσε το Ελληνομουσείο των Αγράφων,  ανώτατη σχολή γραμμάτων και θρησκευτικών σπουδών.

 

 

7.    Παράλληλα η περιοχή συγκέντρωσε πολλούς φυγάδες που είχαν προβλήματα με τις Οθωμανικές αρχές και συγκρότησαν με ντόπιους οπλαρχηγούς σώματα κλεπτών. Σε ορισμένους οπλαρχηγούς ανατέθηκε την ασφάλεια των περιοχών που οι ομάδες αυτές αποτέλεσαν τους αρματωλούς.

 

8.    Ο Κατσαντώνης που έδρασε ο 1802-1809. Από τα Άγραφα καταγότανε οπλαρχηγός Γ.Καραισκάκης.