Πάνε πολλά χρόνια ,ίσως και πάνω από 100 χρόνια, που από όλα τα χωριά του δήμου Ευρυτάνων (παλιότερα Καλλιοδρομητών στις εκλογές βουλευτικές ή δημοτικές ήταν υποχρεωμένοι οι άνδρες να πηγαίνουν και να ψηφίζουν στην έδρα του Δήμου που ανέκαθεν ήταν πρωτεύουσα του Δήμου. Είναι επίσης γνωστό ότι εκείνα τα χρόνια δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι άνδρες.
Κέντρο εκλογικό , υπήρχε μετά το 1850 μόνο στο Κρίκελλο, πρωτεύουσα του δήμου Καλλιδρομητών στην αρχή (γύρω του 1836) και Ευρυτάνων κατόπιν και μάλιστα στην τότε (μικρή) εκκλησία Αγίου Νικολάου. Νωρίτερα υπήρχε, ως έδρα εκλογικού κέντρου, λόγω της οικογένειας των Γιολδασαίων στα Σέλιτσα ( Κασατανούλα). Δύσκολη, η μετάβαση με τους τότε βατούς δρόμους που περνούσαν τον Κρικελλοπόταμο και πολλούς παραποτάμους, χωρίς γέφυρες, και οι περισσότερο πεζοί γιατί δεν υπήρχαν και ζώα φορτίου. Φορτωμένοι με τον τροβά με την μπομπότα και λίγη πρέντζα ή τυρί, και λαχανόπιτα, η μπαπανάτσα κτλ. Και όταν φθάνανε στο εκλογικό κέντρο μετά την ψήφο τους υπήρχαν οι κομματάρχες που φρόντιζαν, ο καθένας με καζάνι φακές ή φασό0λια ο άλλος, για να τους προσφέρουν μια κουταλιά στο «σαγάνι». Ο καθένα ανάλογα με την παράταξη λάμβανε το ένα ή το άλλο φαγητό. Υπήρχαν όμως και μερικοί που έπαιρναν και από τα δύο καζάνια. Πρέπει ,να σημειωθεί ότι τα χωριά του Κρικελλοπόταμου επικοινωνούσαν με δρόμους ημιονηγούς ή μονοπάτια με αποτέλεσμα, αυτά τα χωριά σπάνια προεκλογικά να τα επισκέπτονταν οι υποψήφιοι και οι βουλευτές. Ο πρώτος υποψήφιος που επισκέφθηκε π.χ. τα Ψιανά ήταν ο μακαρίτης Παύλος Μπακογιάννης , ένα χρόνο πριν την δολοφονία του. Ο πρώτος δρόμος που έγινε, παραποτάμιος ήταν στη 10ετία του 1970 από την ΔΕΗ που τότε έκανε απαλλοτριώσεις χωραφιών για να περάσει ο δρόμος και διαδίδονταν ότι ο Κρικελλοπόταμο ότι θα» πήγαινε» να ξεδιψάσει την Αθήνα. Μάλιστα κοντά στα Ψιανά, παραποτάμια έγιναν γεωλογικές μελέτες και δεν γνωρίζουμε αν κάποτε γίνει πραγματικότητα… Μετά το «δρόμο» αυτό, οι τοπικοί σύλλογοι άρχισαν να φτιάχνουν χωματόδρομους προς Ρωσκά, Ψιανά, Λακώμματα Καλιακούδας, Αετόβρυση Ανιάδας, Δολιανά, Ρωσκά, Τέρνο, και τελευταία η διασύνδεση με την Ατωλία από Κόνισκα, Κοσίνα, και Προυσό. Σήμερα οι χωματόδρομοι επιτρέπουν την κάποια επικοινωνία «καιρού επιτρέποντος». Έγιναν ημερίδες τα τελευταία χρόνια για την αξιοποίηση του Πανταβρέχει στα Ψιανά, στη Ρωσκά και στα χωριά βουλευτές, νομάρχες, και λοιποί επίσημοι. Ημερίδες έγιναν ,αλλά έργα μηδέν… Αλλά ας γυρίσουμε στην προσφορά των υποψηφίων την ημέρα των εκλογών φασόλια ή φακές. Ήταν η εξαγορά; Ασφαλώς όχι. Οι κάτοικοι τότε είχαν αιτήματα που σταματούσαν στο πρόεδρο της κοινότητας για βατούς δρόμους που όμως γινόταν με την προσωπική εργασία που ήταν υποχρεωτική για την κάθε οικογένεια. Άλλο αίτημα που πολλές φορές έφτανε και στο νομάρχη ή τον υποψήφιο ήταν το αίτημα για το Σχολείο του χωριού. Και αυτό πολλές φορές το έλυναν οι ίδιοι κάτοικοι πληρώνοντας νομαρχιακούς δασκάλους, και τα “σχολαρούδια” κουβαλούσαν μέσα στο μονοπάτι του χιονιού, με τα γουρουνοτσάρουχα, από ένα ξύλο για τη θερμάστρα του σχολείου. Όμως υπήρχε και υγεία των κατοίκων. Αυτή ήταν στα χέρια των πρακτικών του χωριού και σε ένα γιατρό του Κρίκελλου. Πολλές φορές ,οι πρακτικοί οδηγούσαν στο θάνατο. Για παράδειγμα, μια ηλικιωμένη στα Σέλιτσα παρουσίασε κωλικό . Τότε η διάγνωση ήταν ότι στρίφτηκε το έντερο. Ο πρακτκός πήρε ένα καλάμι και άρχισε να φουσκώνει την άρρωστη την οποία άλλοι κυλούσαν δεξιά –αριστερά, μετά από λίγο η ασθενής απεβίωσε. Άλλο περιστατικό συνέβη στα Ψιανά. Νεαρός κτηνοτρόφος κάτω των 20 ετών, παραπονέθηκε ότι πονούσε η κοιλιά του. Τότε άρχισαν να του βάζουν ζεστά. Κάποια στιγμή αποφάσισαν με το μοναδικό ζώο του χωριού, να τον πάνε στο γιατρό στο Κρίκελλο. Στο δρόμο το παιδί απεβίωσε για τι έσπασε όπως ομολογούσαν η σκωληκοειδίτιδα. Τότε, τα βουνά ήταν γεμάτα ζώα και τα σφυρίγματα των τσοπάνηδων συντρόφευαν τον κάθε περαστικό. Υπήρχαν σπίτια ανοικτά, καθώς δεν υπήρχαν εστιατόρια στο δρόμο, για μια χαψιά ψωμί στο διαβάτη. Σήμερα δεν υπάρχουν όλα αυτά τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου. Τα γραίκια χορταριάσανε και τα χωριά ρημάξανε. Η ζωή των χωριών ήταν δεμένη με την κτηνοτροφία .Έσβησε η κτηνοτροφία μετά τον εμφύλιο. Τα προϊόντα που παράγονται δεν μυρίζουν θυμάρι και ρίγανη. ’Οτι παράγεται ,τα ζώα το περισσότερο καιρό είναι κλεισμένο και διατρέφονται με τροφές που παράγοντα στα ξένα και αγοράζονται από τους βλαχοποιμένες των χωριών μας.
Κέντρο εκλογικό , υπήρχε μετά το 1850 μόνο στο Κρίκελλο, πρωτεύουσα του δήμου Καλλιδρομητών στην αρχή (γύρω του 1836) και Ευρυτάνων κατόπιν και μάλιστα στην τότε (μικρή) εκκλησία Αγίου Νικολάου. Νωρίτερα υπήρχε, ως έδρα εκλογικού κέντρου, λόγω της οικογένειας των Γιολδασαίων στα Σέλιτσα ( Κασατανούλα). Δύσκολη, η μετάβαση με τους τότε βατούς δρόμους που περνούσαν τον Κρικελλοπόταμο και πολλούς παραποτάμους, χωρίς γέφυρες, και οι περισσότερο πεζοί γιατί δεν υπήρχαν και ζώα φορτίου. Φορτωμένοι με τον τροβά με την μπομπότα και λίγη πρέντζα ή τυρί, και λαχανόπιτα, η μπαπανάτσα κτλ. Και όταν φθάνανε στο εκλογικό κέντρο μετά την ψήφο τους υπήρχαν οι κομματάρχες που φρόντιζαν, ο καθένας με καζάνι φακές ή φασό0λια ο άλλος, για να τους προσφέρουν μια κουταλιά στο «σαγάνι». Ο καθένα ανάλογα με την παράταξη λάμβανε το ένα ή το άλλο φαγητό. Υπήρχαν όμως και μερικοί που έπαιρναν και από τα δύο καζάνια. Πρέπει ,να σημειωθεί ότι τα χωριά του Κρικελλοπόταμου επικοινωνούσαν με δρόμους ημιονηγούς ή μονοπάτια με αποτέλεσμα, αυτά τα χωριά σπάνια προεκλογικά να τα επισκέπτονταν οι υποψήφιοι και οι βουλευτές. Ο πρώτος υποψήφιος που επισκέφθηκε π.χ. τα Ψιανά ήταν ο μακαρίτης Παύλος Μπακογιάννης , ένα χρόνο πριν την δολοφονία του. Ο πρώτος δρόμος που έγινε, παραποτάμιος ήταν στη 10ετία του 1970 από την ΔΕΗ που τότε έκανε απαλλοτριώσεις χωραφιών για να περάσει ο δρόμος και διαδίδονταν ότι ο Κρικελλοπόταμο ότι θα» πήγαινε» να ξεδιψάσει την Αθήνα. Μάλιστα κοντά στα Ψιανά, παραποτάμια έγιναν γεωλογικές μελέτες και δεν γνωρίζουμε αν κάποτε γίνει πραγματικότητα… Μετά το «δρόμο» αυτό, οι τοπικοί σύλλογοι άρχισαν να φτιάχνουν χωματόδρομους προς Ρωσκά, Ψιανά, Λακώμματα Καλιακούδας, Αετόβρυση Ανιάδας, Δολιανά, Ρωσκά, Τέρνο, και τελευταία η διασύνδεση με την Ατωλία από Κόνισκα, Κοσίνα, και Προυσό. Σήμερα οι χωματόδρομοι επιτρέπουν την κάποια επικοινωνία «καιρού επιτρέποντος». Έγιναν ημερίδες τα τελευταία χρόνια για την αξιοποίηση του Πανταβρέχει στα Ψιανά, στη Ρωσκά και στα χωριά βουλευτές, νομάρχες, και λοιποί επίσημοι. Ημερίδες έγιναν ,αλλά έργα μηδέν… Αλλά ας γυρίσουμε στην προσφορά των υποψηφίων την ημέρα των εκλογών φασόλια ή φακές. Ήταν η εξαγορά; Ασφαλώς όχι. Οι κάτοικοι τότε είχαν αιτήματα που σταματούσαν στο πρόεδρο της κοινότητας για βατούς δρόμους που όμως γινόταν με την προσωπική εργασία που ήταν υποχρεωτική για την κάθε οικογένεια. Άλλο αίτημα που πολλές φορές έφτανε και στο νομάρχη ή τον υποψήφιο ήταν το αίτημα για το Σχολείο του χωριού. Και αυτό πολλές φορές το έλυναν οι ίδιοι κάτοικοι πληρώνοντας νομαρχιακούς δασκάλους, και τα “σχολαρούδια” κουβαλούσαν μέσα στο μονοπάτι του χιονιού, με τα γουρουνοτσάρουχα, από ένα ξύλο για τη θερμάστρα του σχολείου. Όμως υπήρχε και υγεία των κατοίκων. Αυτή ήταν στα χέρια των πρακτικών του χωριού και σε ένα γιατρό του Κρίκελλου. Πολλές φορές ,οι πρακτικοί οδηγούσαν στο θάνατο. Για παράδειγμα, μια ηλικιωμένη στα Σέλιτσα παρουσίασε κωλικό . Τότε η διάγνωση ήταν ότι στρίφτηκε το έντερο. Ο πρακτκός πήρε ένα καλάμι και άρχισε να φουσκώνει την άρρωστη την οποία άλλοι κυλούσαν δεξιά –αριστερά, μετά από λίγο η ασθενής απεβίωσε. Άλλο περιστατικό συνέβη στα Ψιανά. Νεαρός κτηνοτρόφος κάτω των 20 ετών, παραπονέθηκε ότι πονούσε η κοιλιά του. Τότε άρχισαν να του βάζουν ζεστά. Κάποια στιγμή αποφάσισαν με το μοναδικό ζώο του χωριού, να τον πάνε στο γιατρό στο Κρίκελλο. Στο δρόμο το παιδί απεβίωσε για τι έσπασε όπως ομολογούσαν η σκωληκοειδίτιδα. Τότε, τα βουνά ήταν γεμάτα ζώα και τα σφυρίγματα των τσοπάνηδων συντρόφευαν τον κάθε περαστικό. Υπήρχαν σπίτια ανοικτά, καθώς δεν υπήρχαν εστιατόρια στο δρόμο, για μια χαψιά ψωμί στο διαβάτη. Σήμερα δεν υπάρχουν όλα αυτά τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου. Τα γραίκια χορταριάσανε και τα χωριά ρημάξανε. Η ζωή των χωριών ήταν δεμένη με την κτηνοτροφία .Έσβησε η κτηνοτροφία μετά τον εμφύλιο. Τα προϊόντα που παράγονται δεν μυρίζουν θυμάρι και ρίγανη. ’Οτι παράγεται ,τα ζώα το περισσότερο καιρό είναι κλεισμένο και διατρέφονται με τροφές που παράγοντα στα ξένα και αγοράζονται από τους βλαχοποιμένες των χωριών μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου