Εξωτερική πολιτική και Καποδίστριας - Γράφει ο Καθηγητής του ΑΠΘ Θανάσης Γιαννακόπουλος

 Στο τομέα της εξωτερικής πολιτικής ο Καποδίστριας  από την μια μεριά αγωνιζόταν να διασφαλιστεί  η Ελληνική ανεξαρτησία   και από την άλλη να επιτευχθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη  διερεύνηση  των συνόρων  του ελληνικού κράτους.

Για να μπορέσει να προωθήσει και τους δύο στόχους ο Καποδίστριας  θεώρησε σκόπιμο  να εμπλέξει  στο Ελληνικό ζήτημα τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις (Γαλλία, Βρετανία, Ρωσία). 

Έτσι, προσπάθησε να εξασφαλίσει  την αποστολή  συμμαχικών  στρατευμάτων στη Πελοπόννησο, με αρμοδιότητα  την εκκαθάριση  της περιοχής, από τα στρατεύματα  του Ιμπραήμ. Μόνο η Γαλλία, έστειλε υπό το στρατηγό Νικολά Ζοζέφ Μεζόν, στρατεύματα.

Η επιτυχία αυτή του Καποδίστρια  ήταν απόδειξη  ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις  ήταν διατεθειμένες  να επιβάλουν ,ακόμη  και δια της βίας, την απόφαση τους  για την ίδρυση  ελληνικού κράτους. Εάν θα ήταν αυτόνομο ή  ανεξάρτητο  έμελλε να διευκρινισθεί. Στις 11/23  Σεπτεμβρίου, ο Καποδίστριας υπέβαλε  στην πρεσβευτική διάσκεψη  του Πόρου, πολύ αξιόλογο υπόμνημα για το ζήτημα των συνόρων της Ελλάδας. Ο Κυβερνήτης ζήτησε να οριστεί  η προς βορά  οριοθετική  γραμμή  που χαραζόταν  από  την περιοχή της Σαγιάδας  στις ακτές της Ηπείρου  μέχρι της παρυφές του Ολύμπου. Διεκδικούσε  να συμπεριληφθεί ή Εύβοια, οι Κυκλάδες, η Κρήτη, η Σάμος και άλλων νησιών του Αιγαίου Πελάγους.

Αντίθετα, απέφυγε  να αναφερθεί στο ζήτημα της αυτονομίας ή της ανεξαρτησίας της Ελλάδος, αν και εμμέσως τάχθηκε με το υπόμνημα του υπέρ της δεύτερης λύσης. Στις 30 Νοεμβρίου/12 Δεκεμβρίου 1828, οι τρείς  πρεσβευτές  κατέληξαν  στα συμπέρασμα τους  τα οποία κοινοποίησαν  στις κυβερνήσεις τους. Πρότειναν τη χάραξη των χερσαίων  συνόρων  κατά μήκος της νοητής γραμμής  που  ένωνε  τον Αμβρακικό  με τον Παγασητικό κόλπο.

Ακόμη, γνωμοδοτούσαν  υπέρ της δημιουργίας ανεξαρτήτου Ελληνικού Κράτους  το οποίο θα ήταν φόρου υποτέλειας  στο Σουλτάνο. Εκείνο που δεν γνώριζαν οι τρεις πρεσβευτές  ότι ερχόταν κατόπιν εορτής. Στις 4/16 Νοεμβρίου 1828 ,οι τρεις δυνάμεις είχαν υπογράψει πρωτόκολλο  το οποίο προέβλεπε ότι την ελληνική επικράτεια θα συνάρτιζαν η Πελοπόνησσος και οι Κυκλάδες. Θα ήταν ένα μικροσκοπικό κράτος  με ελάχιστο πληθυσμό και ανεπαρκή  πρόσβαση σε πλουτο-παραγωγικούς  πόρους. Και θα ήταν φόρου υποτελές στο Σουλτάνο. Επίσης αναγορευόνταν σε ηγεμόνα της Ελλάδος  που θα έπρεπε  να τυγχάνει της έγκρισης της Υψηλής Πύλης.

Ο Σουλτάνος, απέρριψε τις αποφάσεις των τριών δυνάμεων ,καθώς δεν ήταν διατεθειμένος να δεχθεί οποιαδήποτε παραχώρηση  προς τους Έλληνες. Αυτή η στάση του Σουλτάνου  υπήρξε ευεργετική για την Ελληνική πλευρά. Ειδικά για τη στιγμή  που συναρτήθηκε με την ήττα  των Οθωμανών  στο Ρωσο-τουρκικό πόλεμο. Το νικηφόρο  για τους Ρώσους  τέλος του πολέμου  επισφραγίσθηκε  με την υπογραφή  στις 2/14 Σεπτεμβρίου της συνθήκης  της Αδριανούπολης .Με βάση τη συνθήκη ,η Υψηλή Πύλη  δήλωνε  ότι αποδεχόταν  το πρωτόκολλο0  του Λονδίνου του 1829.

Επομένως  για ελληνικού κράτους και πρώτη φορά η Οθωμανική Αυτοκρατορία  αναγνώριζε  την ύπαρξη ενός ,έστω αυτονόμου μάλιστα  με σχετικώς διευρυμένα  σύνορα. Στη   γραμμή Αμβρακικού –Παγασητικού . Στις 22 Ιανουαρίου /3 Φεβρουαρίου,  οι τρείς Μεγάλες Δυνάμεις υπέγραψαν νέο πρωτόκολλο  στο Λονδίνο. Με αυτό αναγνωριζόταν για πρώτη φορά η ανεξαρτησία της Ελλάδας  και συμφώνησαν  για την εκλογή του Πρίγκιπα Λεοπόλδου  του Σαξ Κόμπουρ ως βασιλιά  της. Παράλληλα,  οι τρείς δυνάμεις αυτοανακηρύσσονταν  εγγυήτριες  και προστάτιδες της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ωστόσο η ελληνική επικράτεια  είχε περιορισμένα σύνορα. Περιλάμβανε μόνο ένα τμήμα της Στερεάς και η οριοθετική γραμμή χαράσσονταν  κατά μήκος Σπερχειού και Αχελώου.

Ο βασικότερος λόγος που οδήγησε σε αυτή την απόφαση  ήταν η Βρετανική επιμονή που από το 1815  είχαν υπό το έλεγχο τα Επτάνησα. Και κατά συνέπεια δεν  ήθελαν ελληνικό κράτος να γειτνιάζει με αυτά. Ο Καποδίστριας δέχτηκες το πρωτόκολλο  αφού σκαρφίστηκε ένα τέχνασμα.

Απάντησε ότι ο ίδιος δεχόταν το πρωτόκολλο , ωστόσο η τελική αποδοχή  ήταν αρμοδιότητα της εθνοσυνέλευσης  που είχε  πάψει να λειτουργεί από τις αρχές του 1828.Με αυτό τον ελιγμό επιθυμούσε να κερδίσει χρόνο και απάντησε ότι τα ελληνικά στρατεύματα  θα εκκένωναν τις περιοχές  με βάση το πρωτόκολλο του 1830 , εφόσον  οι οθωμανικές δυνάμεις  θα αποχωρούσαν από Αττική και τη Εύβοια. Παράλληλα  ο Καποδίστριας  ήρθε σε επικοινωνία με τον Λεοπόλδο  και τον παρεκάλεσε να βοηθήσει στη διεύρυνση των συνόρων. Ο Λεοπόλδος θα δεχόταν την πρόταση των τριών Δυνάμεων, υπό το όρο της διεύρυνσης των συνόρων. Οι τρεις δυνάμεις επανεξέτασαν το Ελληνικό ζήτημα και αποφάσισαν . Στις 14/21  Σεπτεμβρίου του 1831 υπέγραψαν νέο πρωτόκολλο  που αναγνώριζαν ότι οι τρείς δυνάμεις προς βορά σύνορα  κατά μήκος Αμβρακικού-Παγασητικού. Η Στρατηγική του  Καποδίστρια  είχε θριαμβεύσει.